Газрын хэлбэр

 1. Сүн Зэ хэлж гэнэ: Газар ус дараах шинж чанар агуулсан байдаг: нээлттэй, уруу, ээдрээтэй, хөндийрхэг, уулархаг ба тэгш байдаг.

 2. Би болон дайсан чинь ирж чадаж байвал, энэ газрыг нээлттэй гэнэ. Нээлттэй газар өндөрлөг газрын наран талд нь байрлаж, хүнс залгах замыг нээлттэй байлга. Энэ байдалтай тулаан эхэлбэл ашигтай.

 3. Явахад амар, буцахад хэцүү газрыг налуу гэж нэрлэнэ. Налуу газар дайснаа бэлэн биш байхад дайрвал ялна. Гэвч дайсан тулаанд бэлэн байвал, довтолсон ч дийлэхгүй. Буцахад маш хүндрэлтэй, мөн ашиггүй.

 4. Надад мөн дайсанд довтлох ашиггүй бол, энэ газрыг ээдрээтэй гэнэ. Ээдрээтэй газар дайсан ашиг харуулсан ч бүү довтол. Цэргээ холдуулаад, дайсан өөрөө орж ирэхийг хүлээ. Талыг нь оруулж ирсний дараа цохивол, чамд ашигтай.

 5. Хөндийрхэг газар, заавал хамгийн түрүүнд өөрөө бүхлээр нь эзлээд хүлээж бай.  Дайсан чамайг түрүүлж эзлэвэл, хойноос нь бүү ор. Талыг нь эзэлсэн бол, араас нь дага.

 6. Уулархаг газар өндөрлөг газрын наран талыг эзлээд, дайснаа хүлээ. Дайсан тэр газрыг түрүүлж эзэлсэн бол, хойноос нь бүү дага- цэргээ холдуул.

 7. Холорхог газар хүч тэнцүү бол дайснаа тулаанд дуудах хэцүү. Тулаан эхэлбэл чамд ашиггүй.

Энэ газрын зургаан шинж чанарын сургаал юм. Жанжны хамгийн тэргүүн дээд зорилго бол үүнийг ойлгоход оршдог юм.

 8. Цэрэг хэтэрхий хурдан ухрах үед, цэрэг самууран ялзарч, эцэстээ дайсны гарт ордог; нурж сүйрдэг; үймээнд автагддаг; зугтдаг. Энэ зургаан гамшиг бол байгалиас хамааралтай биш, харин жанжны түмэн алдаа.

 9. Арваны нэг тохиолдолд цэрэг хурдан ухрах нь ойлгомжтой болдог: хэрэв цэрэг нь хүчтэй боловч, дарга нар нь сул байвал цэрэг нь самуурсны шинж. Хэрэв цэрэг сул, дарга нар нь хүчтэй бол цэрэг дайсны гарт орохын шинж. Бага дарга нар дээд даргадаа уурлаж, өөрийн дураар тулаан эхэлж байвал жанжин нь авьяас чадварыг нь мэдэхгүй байгаагийн шинж. Энэ нь цэргийн хүч самууран нурж буйн шинж. Мөн жанжин сул дорой ба зөөлөн, цэргийн бэлтгэл ойлгомжгүй, мөн бага дарга цэрэг нарт тогтмол юм гэж үгүй, цэрэг жагсахад бүх юм буруугаар эргэж байвал цэрэг замбраагаа алдсаны шинж. Мөн жанжин дайснаа үнэлж чадалгүй, сул дорой мөн шилдэг цэргийн салаагүй байвч хүчтэй цэргийн эсрэг дайрвал, тэр довтлох цэрэг гарцаагүй зугтана.

 Энэ зургаан сургаал дайсны ялагдлын шинж юм. Жанжны тэргүүний дээд зорилго нь үүнийг ухаж ойлгоход оршино.

 10. Газрын онцлого нь зөвхөн цэргийн туслалцаа юм. Дээд жанжны эрдэм бол дайсныг зөв үнэлж, ялалтыг зохион байгуулж, газар зүйн онцлого ба зайг тооцоолох юм. Тулалдааныг мэдэн байж хийвэл, заавал ялна; мэдэлгүй тулалдаанд орвол, лавтай хожигдоно.

 11. Дайны эрдмийн дагуу заавал ялах гэж буувал, Эзэн Хаан бүү тулалд гэж зарлиг буулгасан ч заавал тулалд. Хэрэв дайны эрдмийн дагуу ялагдал буувал, Эзэн Хаан тулалд гэж зарлиг буулгасан ч, бүү тулалд.

 12. Довтлохдоо өөрийн алдар гавьяаг бодолгүй, ухрахдаа шийтгэлээс зугтддаггүй, зөвхөн ард түмнийхээ мөн Эзэн Хааныхаа эрх ашгийг боддог жанжин бол төрийн эрдэнэ юм.

 13. Цэргүүдээ хүүхэд мэт харж байвал, хамгийн гүн хавцалд ч хамтдаа орж чадна; хайрт хөвгүүдээ мэт харж байвал үхэлд ч хамтдаа явж болно. Гэвч тэд нарыг хэт их хайрлавал тэднийг ашиглаж чадахгүй; үймээн үүсвэл дарж чадахгүй- учир нь тэр дуулгаваргүй хүүхэд мэт болж, тэднийг ашиглах боломжгүй болно.

 14. Хэрэв цэргүүдтэйгээ дайсан уруу довтолж болно гэдгийг харах боловч, дайсныг довтолж болохгүй гэдгийг харж чадахгүй бол ялалтын талыг нь л амсана. Хэрэв дайсныг довтолж болох боловч, өөрийн цэргүүдтэйгээ довтолж болохгүй гэдгийг харва, ялалтын талыг нь амсана. Хэрэв дайсныг довтолж болох, мөн өөрийн цэргүүдтэйгээ довтолж болно гэдгийг олж харсан боловч, довтолж болдоггүй газрын шинжийг үл анзааран, довтолбол ялалтын хагасыг амсана.

 15. Дайныг мэддэг нэгэн хөдөлсөн ч алдахгүй, боссон ч гаа барцад учрахгүй.

 16. Хэрэв өөрийгөө мөн дайснаа мэдэж байвал ялалт холгүй. Хэрэв үүнд мөн Тэнгэр Газрыг танин мэдэж байвал ялалт гарцаагүй болно.