Аян дайн

 1. Сүн Зэ хэлж гэнэ: цэргийн байрлал ба дайсныг ажиглах нь дараахад оршино:

 2. Уул давж байхдаа заавал хөндийг дагаж, өндөрлөгт байрлаж, наран талыг сайтар ажиглан байрлаж бай. Өндөрлөгт байрлах дайсантай битгий өөдөөс нь дайрч бай. Энэ бол уулан дахь цэргийн байршил.

 3. Гол гаталж байвал, голоос холуур байршилж бай. Дайсан гол гаталж байвал, голд байхад нь бүү довтол. Тал нь гарахыг хүлээж, дараа нь цохивол зүгээр. Мөн чи тулалдаанд орохыг хүсэж байвал, өндөрлөг дээр байрлаж, наран талыг анхааралдаа аваарай. Урсгалын эсрэг бүү зогс. Энэ бол голын хажууд цэргийг байрлуулах юм. 

4. Намаг давахдаа, хурдан гатлахыг хичээ, бүү уд. Намагт тулалдах болбол, зүлэг ус байхаар, мөн ардаа ой модтой байхаар байршлаа эзэл. Энэ бол намаг дунд цэргээ байршуулах.

 5. Тал нутагт тэгш газарт: баруун тал ба ард өндөрлөгүүд байхаар байрла. Тэгвэл чиний урд уруу, ард өгсүү байг. Энэ бол тал нутагт цэргээ байрлуулах юм.

 6. Энэ дөрвөн цэргээ ашигтайгаар байрлуулах арга Хуандид дөрвөн Эзэн Хаадыг дарах ялалт авчирсан юм.

 7. Их цэрэг өндөр газарт дуртай, уруу нам газарт дургүй, мөн нарны гэрлийг сайшаан сүүдрээс холдож, амин бодож хатуу дээр байршил авбал цэргүүдийн дунд өвчин үүсэхгүй. Энэ бол гарцаагүй ялах юм.

 8. Өндөрлөг ба толгодын хажууд байрлавал, наран талд нь байршлаа ав. Бусад өндөрлөг ба толгод хойно ба баруун талд байвал газар зүйн тусламж юм.

 9. Голын эхэнд бороо орж, ус хөөсөрч байвал, гатлах хүн нь бүү яараг- голыг тайвшрахыг хүлээх хэрэгтэй.

 10. Хэрэв тухайн газар байгалийн хавх, мөн хавцал, гүн жалга ба мухар байвал, түүнээс хурдан зайлсxийж, дайснаа нуруугаар нь түүнд ойртуул. Тулахдаа дайсны ард мухрыг оруулах хэрэгтэй. 

 11. Хэрэв цэргийн аянд замд нь жалга, бургас ба ой мод байвал, сайтар тагнан ажиж үз. Энэ бол дайсны отдог ба тагнадаг газар байж мэднэ.

 12. Хэрэв дайсан миний ойр байгаа боловч, тайван байвал байгалийн хамгаалтад найдаж байна гэсэн үг. Дайсан надаас хол боловч, намайг тулаанд дуудаж байвал, намайг давшихыг хүсэж байна гэсэн үг. Хэрэв дайсан тэгш газар байрласан бол, өөрийн ашиг сонирхолтой гэсэн үг.

 13. Мод хөдөлбөл тэр ойртож байна. Зүлгэн хана босгосон бол, төөрөгдөлд оруулах гэж буйн шинж. Шувууд хөөрвөл, отолт ойртож буйн шинж. Амьтан айж үргэвэл, хэн нэгэн нуугдаж буйн шинж. Тоос дээгүүр босож байвал, байлдааны тэрэг ойртож буйн шинж, тоос доогуур намирч байвал явган цэрэг ойртож буйн шинж. Олон газар нэг дор бөөн тоос босож байвал, шатахуун түүж буйн шинж. Энд нэг, тэнд нэг багахан хэмжээгээр босож байвал, буудаллаж буйн шинж.

 14. Дайсны үг номхон дөлгөөн боловч, хүчээ зузаатгаж байвал довтолж буйн шинж.  Хэрэв үг нь онгироо, мөн бардам байж, өөрөө урагшаа зүтгэж байвал, ухарч буйн шинж. Хэрэв хөнгөн морин тэрэг урагшаа гарч, харин цэрэг хоёр талд нь байрлавал байлдааны жагсаал авч буйн шинж. Хэрэв тэр сульдаж дордоогүй боловч, энх тайвныг хүсвэл түүнд ямар нэгэн далд бодол буйн шинж. Хэрэв цэргүүд нь гүйлдэж, тэргээ үрж эхэлбэл цаг нь ирсний шинж. Хэрэв тэр нэг ухарч, нэг довтолж байвал өгөөш өгч буйн шинж.  Цэргүүд нь зэвсгээ тулан зогсож байвал өлсөж буйн шинж. Хэрэв ус авч, өөрсдөө ууж байвал цангаж буйн шинж. Хэрэв дайсан ашиг харсан боловч, довтлохгүй байвал, ядарсны шинж.

 15. Хэрэв шувууд сүргээрээ цуглан хурж байвал, хүн байхгүй гэсэн үг. Хэрэв буудалласан дайсан шөнө дунд нэг нэгнээ дуудаж байвал айж буйн шинж. Дайсны цэрэг дэг журмаа алдаж байвал, жанжнаа хүндэтгэдэггүйн шинж. Хэрэв туг нь байн байн шилжин солигдож байвал, замбараагүй байдал үүссэний шинж. Түүний цэргийн дарга нар цэргээ загнаж байвал, цэргүүд ядарсны шинж. Адуундаа  буудай өгч, өөрсдөө мах идэж, дарсны лонхоо модонд өлгөж, буудаллаж гал асаахгүй байвал туйлдаа хүрсэн дээрэмчдийн шинж.

 16. Хэрэв жанжин эелдгээр зөөлнөөр цэргүүдтэйгээ харьцаж байвал, цэргээ алдсаны шинж. Шагнал баруун зүүнгүй тарааж байвал, цэрэг нь хэцүү байдалд орсны шинж. Хэрэв шалтгаангүйгээр шийтгэж байвал, цэрэг маш хүнд байдалд орсны шинж. Хэрэв жанжин эхэндээ цэргүүдтэйгээ хэрцгий харьцаж, дараа нь өөрийн цэргээсээ айж байвал, дайны эрдмийн үл ойшоохын оргил мөн.

 17. Хэрэв дайсан золионы хүн явуулж, уучлал гуйвал амьсгаа авах хэрэгтэйн шинж. Хэрэв түүний их цэрэг уур хилэнгээр дүүрсэн боловч, чиний өөдөөс зогсон хөдлөхгүй байвал, маш анхааралтайгаар түүнийг аж.

 18. Цэргийн тоог байнга өсгөхөд биш. Байнга цэргийн хүчээр довтлуулж байж болохгүй. Дайснаа дарах их биш, бага биш, хэрэгцээтэй тооны хүн авч явах хэрэгтэй; үүнд: цэргийн хүчээ зузаатгаж, дайснаа зөв үнэлэх хэрэгтэй. Хэрэгт бодолгүй хандаж, дайсандаа бардамнан үл тоомсролно уу- тэр заавал дайсныхаа олз нь болно.

 19. Хэрэв цэргүүд чамд наашгүй хандаж, чи тэднийг шийтгээд байвал- тэд чамд захирагдахаа больж, чи тэднийг зөв ашиглаж чадахгүй. Хэрэв цэргүүд чамд нааштай хандаж, чи шийтгэл явуулахгүй байвал, чи тэднийг зөв ашиглаж чадахгүй.

 20. Тийм учраас: тэдэнд иргэний үүргийг нь сануулж нөлөөл. Чамд нэг хүн шиг захирагддаг болгохын тулд, цэргийн үүргийг нь сануулан нөлөөл.

 21. Хууль зарлиг гаргаж, мөрдөгдөж байвал, хүн ард чамд захирагдана. Хэрэв хууль зарлиг гаргахад мөрдөгдөхгүй, хүн ард чамд захирагдахгүй байвал, чиний хэлснийг хүн ард мөрдөхгүй. Хэрэв хууль зарлиг ойлгомжтой ба итгэлтэйгээр хүлээн авагдвал, чи хүн ард хоёр нэг нэгнээ олсон гэсэн үг.